Met belevingswaardenonderzoek breng je in kaart hoe mensen hun leefomgeving ervaren. Maar hoe doe je dat? Laat je honderden mensen thuis een digitale enquête invullen? Of neem je interviews af op locatie, vanuit een grote groene bus? Er is van alles mogelijk: belevingswaardenonderzoek is er in verschillende soorten en maten. Een verkenning van methoden voor het onderzoeken van belevingswaarden.
Wat is belevingswaardenonderzoek?
Een belevingswaardenonderzoek brengt in beeld hoe mensen hun leefomgeving ervaren. Op onderbouwde en onbevooroordeelde manier breng je de meningen, ideeën en emoties van bewoners en andere stakeholdergroepen in kaart. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de waardering voor ruimtelijke kwaliteiten, het gevoel dat bewoners hebben bij een plek en hun verbondenheid met een gebied.
Onmisbaar in complexe gebiedsprocessen
Alle meningen, ideeën en emoties vormen samen het DNA van de omgeving. In complexe gebiedsprocessen en ruimtelijke ontwikkelingsopgaven is een goed begrip hiervan van groot belang. Een belevingswaardenonderzoek heeft veel voordelen. Maar hoe geef je zo’n onderzoek vorm? Afhankelijk van het doel van het belevingswaardenonderzoek, de kenmerken van de omgeving en de context van de opgave kan worden besloten een kwantitatief, kwalitatief of integraal belevingswaardenonderzoek uit te voeren.
> Ben je benieuwd naar de voordelen van belevingswaardeonderzoek? Lees ook: 7 voordelen van belevingswaardeonderzoek in ruimtelijke ontwikkeling.
Kwalitatief onderzoek naar belevingswaarden
Een kwalitatief onderzoek heeft een verhalend karakter. De nadruk ligt op de verhalen van inwoners en gebruikers, het subjectieve, de cultuur en geschiedenis van de omgeving. Er zijn verschillende onderzoeksmethoden waarmee je het verhaal in beeld kan brengen, zoals diepte-interviews en focusgroepen.
Kwantitatief onderzoek naar belevingswaarden
Een kwantitatief onderzoek heeft een inventariserend karakter. Bij een kwantitatief onderzoek ligt de nadruk op cijfers. De verschillende waarden en functies van het DNA van de omgeving worden geïnventariseerd. Er zijn – net zoals bij een kwalitatief belevingswaardenonderzoek – verschillende onderzoeksmethoden inzetbaar, zoals polls en vragenlijsten.
Integraal belevingswaardenonderzoek
Wanneer blijkt dat er behoefte is aan zowel het ophalen van verhalen als het inventariseren van waarden en functies, kan een integraal belevingswaardenonderzoek worden uitgevoerd. Een integraal belevingswaardenonderzoek combineert kwalitatief en kwantitatief onderzoek.
Onderzoeksmethoden belevingswaardenonderzoek
Wanneer bepaald is welk soort belevingswaardenonderzoek het beste past bij de doelen, de omgeving en de context van de opgave, kan worden nagedacht over de precieze methodiek. Afhankelijk van het soort onderzoek en de beschikbare tijd en mankracht zijn verschillende onderzoeksmethoden mogelijk. Bekijk het onderstaande model voor een visueel voorbeeld.
Bovenstaand model is erg simplistisch. Met een belevingswaardenonderzoek wil je een beeld schetsen van de hele omgeving en daarom heb je per definitie te maken met verschillende stakeholdergroepen en verschillende onderzoeksmethoden. Per kwadrant zijn er dan ook meerdere onderzoeksmethoden mogelijk.
De kwadranten in het bovenstaande model kun je het beste zien als bouwblokken voor een kort- of langdurend kwalitatief, kwantitatief of integraal belevingswaardenonderzoek. De meeste belevingswaardenonderzoeken bestaan dan ook uit een combinatie van verschillende bouwblokken.
Belevingswaardenonderzoek Meanderende Maas
Vaak kun je alleen recht doen aan de complexiteit en dynamiek van een omgeving door de beleving integraal te bestuderen. Een mooi voorbeeld is het belevingswaardenonderzoek dat Bureau Stroom uitvoerde voor het project Meanderende Maas.
Meanderende Maas is een ingrijpend project. Het doel is de dijk tussen Ravenstein en Lith te versterken en de Maas meer ruimte te geven. Het gaat dus om een combinatie van dijkversterking en rivierverruiming. Om voor deze complexe opgave de oplossing te vinden die het beste past bij de omgeving hebben we eerst met een grote enquête in het projectgebied geïnventariseerd hoe verschillende gebiedskenmerken worden gewaardeerd, hoe waterveiligheid wordt beleefd, hoe mensen zich verbonden voelen met en welke rol cultuurhistorie speelt in de beleving van het gebied.
Om deze inventarisatie te verrijken spraken we vervolgens met uiteenlopende lokale experts uit het gebied: van horecaondernemer tot veerman, van historisch deskundige tot natuurdeskundige. Met jongerenpanels hebben we ten slotte ook de stap gemaakt naar de waarden die in de toekomst van belang zijn.
Dit belevingswaardenonderzoek is de basis geweest voor het ruimtelijk kwaliteitskader en was daarmee ook richtinggevend voor het voorlopig ontwerp.
> Meer weten over dit belevingswaardenonderzoek? Bekijk het rapport van het belevingswaardenonderzoek voor Meanderende Maas.
De opgave als vertrekpunt voor belevingswaardenonderzoek
Denk jij na over het uitvoeren van een belevingswaardenonderzoek? Onze tip: start niet meteen met het uitdenken van een leuke methode, maar denk eerst na over welk type onderzoek het beste past binnen de opgave. Stel vervolgens met behulp van de verschillende bouwblokken jouw eigen specifieke belevingswaardenonderzoek op.
Advies en uitvoering van belevingswaardenonderzoek
Wil je advies over belevingswaardenonderzoek? Of zoek je een bureau dat je kan helpen bij het opstellen en uitvoeren van een belevingswaardenonderzoek? Neem vrijblijvend contact met ons op via [email protected]